6. Wat is acute lymfatische leukemie?

Tot 2 weken geleden hadden we geen idee wat leukemie precies is. Onze kennis beperkte zich tot bloedkanker, maar daar was het ook mee gezegd. Waar wordt het door veroorzaakt, wat zijn de symptomen en hoe wordt het behandeld? Voor de geïnteresseerde lezer beschrijven we onderstaand wat ALL is. Deze informatie betreft een samenvatting van een beschrijving die wij van het VU medisch centrum als ouder hebben ontvangen.

Wat is acute lymfatische leukemie (ALL)?
Leukemie is kanker van bloedcellen. Bloedcellen (en dus ook leukemiecellen) worden in het beenmerg gemaakt. Beenmerg zit in alle botten van het lichaam.

Er bestaan verschillende soorten bloedcellen:

• Rode bloedcellen: deze nemen vanuit de longen zuurstof op en transporteren dit naar alle organen in het lichaam. Een tekort aan rode bloedcellen wordt bloedarmoede genoemd. Klachten zijn bleek zien en moeheid.
• Witte bloedcellen: deze verzorgen de afweer van het lichaam tegen infecties door bijvoorbeeld bacteriën en virussen. Leukos betekent wit. Omdat bloedkanker voor het eerst werd ontdekt in de witte bloedcellen en omdat bloedkanker het meest voorkomt in de witte bloedcellen wordt bloedkanker ook leukemie genoemd.
• Bloedplaatjes: deze zijn belangrijk voor de bloedstolling. Te weinig bloedplaatjes leidt tot bloedingen. Dit uit zich bijvoorbeeld in bloedneuzen of spontane of ongewoon grote blauwe plekken.

Per dag worden miljarden bloedcellen aangemaakt doordat onrijpe cellen in het beenmerg, de zogenaamde blasten, zich delen. Ook gaan er gemiddeld evenveel cellen dood zodat het aantal bloedcellen ongeveer constant blijft. Indien nu een bepaalde cel in het beenmerg op hol slaat en ongecontroleerd gaat delen onstaan er te veel cellen van hetzelfde soort. Deze ongecontroleerde woekering van bloedcellen van hetzelfde onrijpe soort heet leukemie. Dit kan plaatsvinden in ieder soort bloedcel. Meest voorkomend is echter lymfatische leukemie, kanker in de onrijpe voorloper van de lymfatische cellen, de lymfocyten. Aangezien het ziektebeeld zich relatief snel, acuut ontwikkeld wordt gesproken van acute lymfatische leukemie, ALL.

Welke klachten horen bij ALL?
Bij ALL worden in het beenmerg enorm veel leukemiecellen aangemaakt waardoor er te weinig ruimte is voor de aanmaak van gezonde bloedcellen. Dit leidt tot een tekort aan rode cellen (bloedarmoede). Te weinig witte cellen leidt tot infecties en koorts. Te weinig bloedplaatjes tot blauwe plekken of bloeduitstortingen.

Bij een combinatie aan deze verschijnselen wordt gedacht aan de mogelijkheid dat er iets mis is op de plaats waar deze bloedcellen worden gemaakt, het beenmerg. Bij leukemie is er vaak sprake van botpijn door de druk die de grote hoeveelheid leukemiecellen vanuit het beenmerg op het bot uitoefent.

Per jaar wordt ALL bij circa 120 kinderen in Nederland vastgesteld.

Wat zijn de oorzaken?
De oorzaken zijn niet bekend! Leukemie is niet besmettelijk en (muv hele zeldzame gevallen) ook niet erfelijk. Alles wat in een cel gebeurt wordt bepaald door die chromosomen in die cel. Bij leukemie is er sprake van ongecontroleerde celdeling van jonge onrijpe bloedcellen. Dit komt doordat er sprake is van afwijkingen in de chromosomen van de leukemiecellen. De cellen herkennen dan geen signalen meer om te stoppen met delen. Deze chromosoomafwijkingen komen uitsluitend in de kankercellen voor. Alle andere cellen in het lichaam hebben normale chromosomen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?
Bij verdenking zal eerst bloedonderzoek worden gedaan. Daarna wordt een beenmergpunctie verricht. Vervolgens wordt een ruggenprik uitgevoerd om te onderzoeken of er leukemiecellen aanwezig zijn in het hersenvocht. Tevens wordt een longfoto gemaakt om te kijken of er sprake is van lymfekliervergroting tussen de longen.

Behandeling van ALL
De behandeling bestaat uit chemotherapie met verschillende medicijnen gericht tegen de leukemiecellen. De medicijnen worden deels toegediend via een infuus, maar ook in tabletvorm, drank of capsules. Daarnaast wordt chemo toegediend via een ruggenprik. Bij Hidde gaat dit onder narcose. De chemotherapie duurt in totaal meestal 2 jaar, met een zwaartepunt in het eerste half jaar tot een jaar. Het grootste deel van de chemotherapie wordt thuis gegeven waarbij een regelmatig bezoek aan de polikliniek of dagbehandeling van toepassing is. Daarnaast zijn er meerder perioden van opname variërend van 1 tot 4 dagen.

De kans op genezing bedraagt tegenwoordig circa 80%. De precieze genezingskans is echter afhankelijk van verschillende factoren. Belangrijk is de eerste reactie van de leukemie op de chemotherapie. Belangrijke ijkpunten hierbij zijn dag 8, dag 33 en dag 79 van de behandeling. Het resultaat van dag 8 is voor Hidde gelukkig positief. Helaas mogen we daar geen waarde aan hechten voor dag 33 en dag 79. Elk  ijkpunt staat op zichzelf.

Schema Hidde
Het behandelschema dat wij voor Hidde hebben gekregen beslaat de periode tot en met eind november 2011. In deze periode krijgt hij 6 tot 7 soorten chemo die via het infuus worden toegediend. Dit vindt tussen de 1 en 3 keer per week plaats op de polikliniek of kinderafdeling en duurt tussen de 1 en 5 uur. De behandeling houdt geen rekening met weekenden en gaat daar onafhankelijk van door. Daarnaast staan er 10 toedieningen ingepland via de ruggenprik. Dit gaat onder narcose, waarbij hij de avond ervoor wordt opgenomen in het ziekenhuis. Om de voortgang te monitoren worden er in die periode 3 beenmergpuncties en 2 lumbaalpuncties uitgevoerd. De eerste 6 weken krijgt hij eveneens 3 keer per dag prednison.

We zijn nu 11 dagen verder en staan aan het begin van een hele intensieve periode. De bijwerkingen vallen tot dusver mee en Hidde doet het erg goed. Naast de vele steun die wij van onze omgeving krijgen houdt dit ons op de been en hebben wij een goed vertrouwen in zijn herstel!!